Ενεργειακός σχεδιασμός & παραγωγική ανασυγκρότηση

Όλοι έχουμε μια εικόνα του ενεργειακού σχεδιασμού της τελευταίας εικοσαετίας στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα και τις πληγές που ανοίγει στην Κρήτη και σε ολόκληρη τη χώρα. Οι πληγές αυτές δεν είναι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην ίδια την καρδιά της παραγωγικής της βάσης.

Οι επιπτώσεις ίσως να μην έχουν γίνει κατανοητές σε όλη τους την έκταση. Όπως δεν έχουν αξιολογηθεί και όλες οι διαστάσεις της εφαρμογής του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, που θεωρεί ότι η ενέργεια δεν αποτελεί κοινωνικό αγαθό (αξία χρήσης), αλλά αντικείμενο της αγοράς (αξία κέρδους). Οι επιπτώσεις αυτές δε σχετίζονται μόνο με τον κατακερματισμό της ΔΕΗ και την ιδιωτικοποίηση μιας δημόσιας περιουσίας στρατηγικού χαρακτήρα.

Ο έλεγχος των ενεργειακών πόρων, που οι λαοί της γης έχουν βιώσει με τον πιο δραματικό τρόπο στη χρήση ορυκτών καυσίμων -κυριολεκτικά με αίμα σε ότι αφορά στους υδρογονάνθρακες αλλά και στην πυρηνική ενέργεια-, επεκτάθηκε στις λεγόμενες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, μέσω της «πράσινης ανάπτυξης», ενός μοντέλου που στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε πράσινο ούτε αναπτυξιακό.

Αυτό που έφερε η «πράσινη ανάπτυξη», είναι η διάταξη κάθε είδους ενεργειακών εγκαταστάσεων που λειτουργούν συμπληρωματικά, οι λεγόμενες ΑΠΕ στα όρια τους λόγω καιρού, τα συμβατικά εργοστάσια βάσης σε λειτουργία ή σε κατάσταση ετοιμότητας για να υποστηρίζουν το όλο σύστημα κι όλα μαζί στα όρια της μειωμένης ζήτησης λόγω κρίσης.

Για να είμαστε ακριβείς, όλες οι εγκαταστάσεις υπολειτουργούν και παράλληλα
αποζημιώνονται. Σε τέτοιες συνθήκες το κόστος της ενέργειας ανεβαίνει, πλήττοντας όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες και τα νοικοκυριά.

Το μοντέλο αυτό αναζητά την ολοκλήρωσή του, μέσα από ένα σύστημα ακραία συγκεντρωτικό, εν μέρει υπαρκτό και εν μέρει προγραμματιζόμενο, τα διευρωπαικά δίκτυα ενέργειας, όπου οι βασικοί συντελεστές είναι οι ίδιοι γνωστοί «παίκτες» που ελέγχουν διαχρονικά την ενέργεια.

Ένα μοντέλο που για λόγους συγκέντρωσης, απλώνει πλοκάμια για να συνδέσει είτε τα νησιά μας (διασύνδεση Κυκλάδων – Κρήτης – Β. Αιγαίου), είτε χώρες ολόκληρες, εντός και εκτός της Ε.Ε. (Κύπρος, Ισραήλ, Β. Αφρική), σ’ ένα χρηματιστήριο ενέργειας.

Για το σκοπό αυτό, στη χώρα μας κτίζεται μεθοδικά εδώ και 20 χρόνια μια νομοθεσία κατάλληλη, που περιλαμβάνει «ένα ΤΑΙΠΕΔ πριν το ΤΑΙΠΕΔ». Γιατί πως αλλιώς να ονομάσει κανείς -αν όχι ΤΑΙΠΕΔ- τη νομοθεσία που μεταφέρει ένα τεράστιο τμήμα της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, -βουνά και αγροτική γη, αλλά και υδάτινους πόρους- στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους, ντόπιους και ξένους, ακόμα και σε δημόσιες εταιρείες κρατών μελών της Ε.Ε.;

Η νομοθεσία αυτή περιλαμβάνει επίσης, τη μεγαλύτερη επιχείρηση τροποποποίησης χρήσεων γης που έχει γίνει ποτέ στη χώρα, με σκοπό την ενεργειακή χρήση, ντυμένη με το μανδύα υποτιθέμενου χωροταξικού σχεδιασμού.

Η χρήση γης για ενεργειακά έργα, υφαρπάζει ένα πεπερασμένο πόρο –τη γη- από όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες και τις προστατευτέες περιοχές.

Αυτό συμβαίνει, όχι μόνο επειδή για τις εγκαταστάσεις αυτές απαιτούνται τεράστιες εκτάσεις γης, αλλά και επειδή το κερδοσκοπικό ενεργειακό μοντέλο αναγορεύεται το ίδιο ως παραγωγική δραστηριότητα.

Αποτέλεσμα είναι, ο δραστικός περιορισμός της δυνατότητας ανάκαμψης του πρωτογενή τομέα, αλλά και του «άλλου μοντέλου τουρισμού», ειδικά του τουρισμού υπαίθρου, που βασίζεται στην αξία και την επισκεψιμότητα του τοπίου, ως φυσικού και πολιτιστικού στοιχείου της ταυτότας κάθε τόπου. Έτσι περιορίζονται δραματικά και οι δυνατότητες για παραγωγική ανασυγκρότηση.

Τα προβλήματα δεν τελειώνουν με την κατάληψη της γης. Επιτείνονται με την κατανάλωση και οικονομικών πόρων, που ενώ σήμερα είναι εξαιρετικά περιορισμένοι, παρέχονται σε επιδοτήσεις ενεργειακών έργων.

Το ίδιο συμβαίνει με τον τραπεζικό δανεισμό.

Κι αυτό γίνεται ενώ δεν εξασφαλίζονται παρά ελάχιστες θέσεις εργασίας, αλλά και επειδή δεν συνυπολογίζονται ούτε αυτές που θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν αν οι προτεραιότητες ήταν διαφορετικές.

Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή ο ενεργειακός σχεδιασμός αποτελεί χαρακτηριστική εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, όπου τόσο η πολιτική όσο και η επιστήμη δεν λειτουργούν με βάση τη συνεκτίμηση πρωτογενών δεδομένων, ούτε εξειδικεύουν στα χαρακτηριστικά της χώρας, ούτε έχουν βασικό προσανατολισμό τις ανάγκες της κοινωνίας. Λειτουργούν στη βάση προτεραιοτήτων, που θέτουν οι αγορές και η οικονομία της συσσώρευσης.

Σε χώρες όπως η δική μας, ο αναπτυξιακός σχεδιασμός έχει υποκατασταθεί πλήρως από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης που το περιεχόμενό αποφασίζεται από άλλους με βάση τα δικά τους συμφέροντα, ενώ το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων είχε αρχίσει να συρρικνώνεται πολύ πριν από την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Όμως, μέσα στη λογική αποδοχής ενός γενικευμένου ξέφρενου ανταγωνισμού για το κέρδος, χάνεται εντελώς το πεδίο πολιτικών επιλογών με προτεραιότητα το δημόσιο συμφέρον.

Σε τέτοιες συνθήκες κανείς δεν αισθάνεται υποχρεωμένος να κάνει ούτε προγραμματισμό, ούτε απολογισμό, πολύ περισσότερο να ζητήσει τη γνώμη της κοινωνίας, όχι με πολωτικά διλήμματα ή προσχηματικές διαβουλεύσεις, αλλά αφού πρώτα την ενημερώσει για τις πραγματικές παραμέτρους των πολιτικών επιλογών.

Για ν’ αλλάξει αυτό και να ασκηθεί μια πολιτική με βάση τις κοινωνικές ανάγκες και με σύμμαχο την κοινωνία, το πρώτο βήμα είναι η επιστροφή στην κοινή λογική.

Σήμερα στην Ελλάδα η εγκατεστημένη ισχύς κάθε είδους ενεργειακών εγκαταστάσεων είναι διόμισυ φορές περισσότερη από τη μέγιστη ζήτηση.

Στην Κρήτη η ζήτηση έχει επιστρέψει στα δεδομένα του 2006.

Υπάρχει λοιπόν ο απαιτούμενος χρόνος για να γίνει σχεδιασμός για την ενέργεια, που πρέπει να ξεκινήσει:

• με τη θεώρηση ότι η ενέργεια είναι ένα κοινωνικό αγαθό που πρέπει να τεθεί στη υπηρεσία της πραγματικής οικονομίας,
• με την κατάργηση όλου του νομοθετικού πλαισίου που πλήττει την κοινωνία και το περιβάλλον και ναρκοθετεί την παραγωγική ανασυγκρότηση,
• με την πεποίθηση ότι το μεγαλύτερο ενεργειακό κοίτασμα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Ένα κοίτασμα με τεράστια σημασία και πραγματικές θέσεις εργασίας, ικανό να συμβάλλει στην ανάκαμψη της οικονομίας.

http://www.vannasfakianaki.gr/tag/energeia/