Ενεργειακές Κοινότητες στην Ελλάδα
Του Δημήτρη Ζάρρα
Κατ’ αρχάς, ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων είναι ένα θέμα, το οποίο στο εξωτερικό ανθίζει και ιδιαίτερα, στις Ευρωπαϊκές Χώρες, με πρωταγωνιστή τη Γερμανία, η οποία αξίζει να τονισθεί, πως σε ό,τι αφορά τα Φ/Β, η παραγωγή ενέργειας μέσω αυτών προέρχεται ως επί το πλείστο από Φ/Β ιδίας οικιακής χρήσης και Ενεργειακών Κοινοτήτων και όχι από οργανωμένα Φ/Β πάρκα. Κάτι τέτοιο, αποτελεί ένα ανήκουστο γεγονός για την Ελλάδα, στην οποία η διεσπαρμένη παραγωγή (ΔΠ) σε οικίες είναι ακόμα πολύ περιορισμένη. Αυτό έρχονται να αλλάξουν προς την αντίθετη κατεύθυνση οι Ενεργειακές Κοινότητες. Θα ενισχύσουν, δηλαδή, τη ΔΠ κοντά στα σπίτια πολιτών. Η ενέργεια έρχεται πλέον και στα χέρια των πολιτών. Όπως τόνισε ο κ. Δ. Τσέκερης, ειδικός σύμβουλος στο ΥΠΕΝ, ο οποίος αναφέρθηκε στο νέο νομοθετικό πλαίσιο, ο νόμος ν. 4513 για τις Ενεργειακές Κοινότητες ψηφίστηκε με τη συντριπτική πλειοψηφία τον Ιανουάριο του 2018. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα, που θεσπίζει το νόμο αυτό στο κομμάτι της ενέργειας, με τέτοιο τρόπο, που επιτρέπει στον πολίτη που συμμετέχει στην Ενεργειακή Κοινότητα να λαμβάνει δράση σε όλο το κομμάτι της διαδικασίας, από τη δημιουργία, μέχρι την πώληση της ενέργειας. Η Ενεργειακή Κοινότητα υπογράφεται σαν ένας τοπικός συνεταιρισμός. Εν ολίγοις, δημιουργείται ένα καταστατικό με τα άτομα που την αποτελούν, υπογράφεται, υποβάλλεται στο ειρηνοδικείο και καταχωρείται στο μητρώο. Σε περίπτωση που η Ενεργειακή Κοινότητα έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, με πώληση ενέργειας στο δίκτυο, το 90% των κερδών διανέμεται στα μέλη της. Ενώ, αν η Κοινότητα έχει χαρακτήρα ΜΚΟ, το 90% της εξοικονόμησης ενέργειας που επέρχεται (μέσω Net Metering) επιστρέφει πάλι, ουσιαστικά, στα μέλη και στην κοινότητα για ανάπτυξή της και δεν έχει χαρακτήρα κέρδους. Η Ενεργειακή Κοινότητα αποτελείται από έως και 15 μέλη, τα οποία πρέπει σε πλειοψηφία να είναι πρόσωπα (δηλαδή όχι μόνο δήμοι κ.τ.λ.). Εξαίρεση αποτελούν περίπου 30 μικρά νησιά στην Ελλάδα με λιγότερους από 3100 κατοίκους, όπου η Ενεργειακή Κοινότητα μπορεί να αποτελείται από έως και 10 άτομα. Το αξιοσημείωτο της όλης διαδικασίας είναι, πως ο θεσμός χαρακτηρίζεται από πλήρη «ενεργειακή δημοκρατία», με την έννοια, ότι κάθε μέλος έχει ψήφο στην Κοινότητα ανεξαρτήτως του μεριδίου του σε αυτήν. Επιπλέον όφελος είναι ότι τα μέλη δεν πληρώνουν το τέλος διακράτησης (περί τα 100 €/MW το χρόνο). Ο κ. Τσέκερης συνέχισε αναφέροντας τη σημασία χρηματοδότησης τέτοιων έργων. Το ΕΣΠΑ (Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς) θα προσφέρει 25 εκ.€ για έργα ΑΠΕ και ηλεκτροκίνησης με συγκριτική αξιολόγηση, η οποία θα γίνει τέλη του Απρίλη, σε συνεργασία με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Στη συνέχεια, ο κ. Μάρκου, σύμβουλος γραφείου Γενικού Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών μίλησε για τη νέα υπουργική απόφαση σχετικά με τον Ενεργειακό Συμψηφισμό (Net Metering). Ο ενεργειακός συμψηφισμός συνίσταται στην αυτοπαραγωγή με χρήση του δικτύου για αποθήκη ενέργειας. Η πρόσθετη ενέργεια που παράγει ο χρήστης από την εγκατάστασή του εγχέεται και προσφέρεται στο δίκτυο, ενώ όταν καταναλώνει περισσότερη από ό,τι παράγει, το δίκτυο τον τροφοδοτεί συμψηφίζοντας ενεργειακά τις ανάγκες του με τις προσφορές του. Σχετικοί όροι είναι η αυτοπαραγωγή και το γνωστό Net Metering, όπως αναφέρεται ως διεθνής όρος.
Παλαιότερα, με αρχή το 2009, ξεκίνησε το πρόγραμμα «Φ/Β σε στέγες», με κατανάλωση και παραγωγή στο σημείο κατοικίας. Το 2016 ξεκίνησε η πιο απομακρυσμένη παραγωγή, που ωφελούσε αγρότες και νομικά πρόσωπα. Πλέον, οι Ενεργειακές Κοινότητες ωφελούνται από το Virtual Net Metering, ή εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό, καθώς η ενέργεια που εξοικονομείται διαμοιράζεται στα μέλη της Ενεργειακής Κοινότητας, αλλά και εκτός αυτών. Μέχρι πρότινος, έπρεπε η παραγωγή και η κατανάλωση να έχουν το ίδιο ΑΦΜ. Ωστόσο, με το Virtual Net Metering ο συμψηφισμός γίνεται με μέλη αλλά και με μη – μέλη. Επισημαίνεται, πως το όριο ισχύος των Φ/Β αυξήθηκε στο 1 MWp έναντι των 500 kWp που ήταν παλαιότερα (1 MW είναι και το όριο ΣΗΘΥΑ). Τέτοια ισχύς είναι δυνατόν να τροφοδοτήσει μέχρι 100 σπίτια, σύμφωνα και με την Solar Energy Industries Association. Το νέο και πιο σύγχρονο σύστημα του Net Metering συνοδεύεται από smart meters και δυναμικά τιμολόγια που αυξομειώνουν την τιμολόγηση, δημιουργώντας ένα πιο δυναμικό, ευμετάβλητο και ευέλικτο σύστημα διαχείρισης. Ο καταναλωτής γίνεται ενεργός καταναλωτής (netprosumer) με δυνατότητες δραστηριοποίησης σε όλο το κομμάτι της ενέργειας (αποθήκευση ανταλλαγή κ.τ.λ.). Προωθούνται δε μεικτά ενεργειακά συστήματα ή υβριδικά, ως γνωστόν, που περιέχουν συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, Φ/Β παραγωγή, παραγωγή από μικρές Α/Γ και σύστημα αποθήκευσης με μπαταρίες (Battery Management Systems, BMS).
Ενεργειακή Κοινότητα συστήνεται με σκοπό να εγκαταστήσει Α/Π ισχύος έως 6 MW ή Φ/Β σταθμό έως 1 MW για την πώληση ενέργειας στην αγορά ως ανεξάρτητος παραγωγός.
Κίνητρα:
• Προτεραιότητα για χορήγηση Άδειας Παραγωγής, ΕΠΟ (Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων) και Προσφοράς Σύνδεσης
• Απαλλαγή από το ειδικό τέλος άδειας παραγωγής και μείωση της εγγυοδοσίας κατά 50% για τη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου
• Μη υποχρεωτική η συμμετοχή σε ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών του ν. 4416/2016 για τις προαναφερθείσες ισχύς
• Στον ν. 4602/2019 ορίζεται Γ.Α. για Φ/Β σταθμούς κοινοτήτων προσαυξημένη κατά 10% της μεσοσταθμικής Γ.Α. που προέκυψε κατά τις τρεις (3) προηγούμενες πριν την τελευταία ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών
• Για τις Ενεργειακές Κοινότητες προβλέπεται μειωμένη πρόσθετη χρέωση ως αντικίνητρο για την παρατεταμένη παραμονή στον Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.
• Δυνατότητα για εγκατάσταση των σταθμών των Ενεργειακών Κοινοτήτων στο κορεσμένο δίκτυο της Πελοποννήσου και της Εύβοιας μέχρι εξαντλήσεως συγκεκριμένων περιθωρίων ισχύος που δόθηκαν με τον ν. 4546/2018.
Ο κ. Γάκης έθεσε ως παράδειγμα Ενεργειακής Κοινότητας μία πολυκατοικία που θέλει να γίνει κτίριο μηδενικής κατανάλωσης μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.
Πέντε (5) φυσικά πρόσωπα που διαμερίσματα της ίδιας πολυκατοικίας συστήνουν Ενεργειακή Κοινότητα και εγκαθιστούν Φ/Β σταθμό στο δώμα της πολυκατοικίας (ταράτσα), ο οποίος συνδέεται στο δίκτυο μέσω νέας παροχής. Η ισχύς του σταθμού έχει επιλεγεί έτσι, ώστε η ετησίως παραγόμενη ενέργεια να ισούται με τις ετήσιες ηλεκτρικές καταναλώσεις των πέντε (5) κατοίκων. Ο προμηθευτής επιμερίζει την ενέργεια του σταθμού σε κάθε κατοικία σύμφωνα με τα δηλούμενα από την Ενεργειακή Κοινότητα ποσοστά (virtual sharing) και εν συνεχεία συμψηφίζει την ενέργεια που αντιστοιχεί σε κάθε κατοικία με την κατανάλωσή της (virtual net metering). Ως κίνητρα έχουμε εδώ τις οικονομίες κλίμακας και την, εν γένει, μειωμένη πολυπλοκότητα της διαδικασίας, αφού εγκαθίσταται μία εγκατάσταση στην οροφή και όχι πολλές, όπως θα έπρεπε παλαιότερα.
Facts:
Facts:
-Η εγκαθίδρυση Ενεργειακής Κοινότητας στα νησιά επιτρέπεται μόνο με net metering.
-Ο ΔΕΔΔΗΕ συμμετείχε στη διαδικασία διαμόρφωσης του νέου πλαισίου για τις Ενεργειακές κοινότητες. Ακολούθησε η ομιλία του κ. Βαρλαμίτη, Προέδρου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, εκφράζοντας τη θέση του Ταμείου. Επισήμανε, πως σε Ενεργειακές Κοινότητες με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα δεν υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης δανείου, διότι δεν εξασφαλίζεται η αποπλήρωσή του. Σε Ενεργειακές Κοινότητες με κέρδη, εφόσον μπορούν να αποπληρώσουν τον επενδυτή, είναι εφικτή η χρηματοδότηση με εκχώρηση βεβαίωσης είσπραξης μελλοντικών εσόδων. Επομένως, η περίπτωση του net metering δε μπορεί να ελπίζει σε δάνειο (εκεί θα πρέπει να γίνει σημαντική συνεισφορά από τα μέλη), αλλά η πώληση ενέργειας που αποδίδει έσοδα είναι δυνατό να πάρει δάνειο. Στην περίπτωση του net metering, τη λύση θα πρέπει να βρουν τα μέλη της Ενεργειακής Κοινότητας και οι ΟΤΑ (Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης), με αρχική επένδυση, ενώ ετησίως θα αποκομίζουν οικονομικά οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας.
Όσον αφορά την τοποθεσία, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στην Ενεργειακή Κοινότητα να τοποθετηθεί όπου επιθυμεί, αρκεί να μην είναι κορεσμένο το δίκτυο (γραμμές μεταφοράς, μετασχηματιστές κ.τ.λ.). Υπάρχει σελίδα του ΔΕΔΔΗE online, όπου αναφέρονται τα μη κορεσμένα σημεία του δικτύου με πράσινη ένδειξη: https://www.deddie.gr/el/simeia-eksupiretisis/. Για παράδειγμα, η Λέσβος ως νησί επιτρέπει μόνο net metering, κατά τα προαναφερθέντα. Το θέμα αδειών από μεριά της ΡΑΕ είναι κορεσμένο εκεί, αλλά το νησί έχει ακόμα περιθώριο 8 MW σε Φ/Β, με περιορισμό 300 kWp ανά σταθμό. Στην περιφέρεια Αττικής, λόγω έλλειψης χώρου, δύναται να τοποθετηθεί η επιθυμητή εγκατάσταση της Ενεργειακής Κοινότητας σε όμορη περιφέρεια.
Ο κ. Κιτσικόπουλος, εκπρόσωπος της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης ELECTRA Energy, η οποία είναι μέλος της πανευρωπαϊκής εταιρίας συνεταιρισμών, εισηγήθηκε περί της στάσης της εταιρίας για βοήθεια προς τους πολίτες, με σκοπό το στήσιμο μιας Ενεργειακής Κοινότητας. Η εταιρία πριν ιδρυθεί μελέτησε και διερεύνησε το θέμα πιο οριζόντια και ολιστικά, διαθέτοντας πλεον ευρύ γνωστικό υπόβαθρο στον τομέα των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Με τη βοήθειά της δημιουργήθηκε το πρώτο κοινοτικό Φ/Β πάρκο με virtual net metering στην Ελλάδα. Δραστηριοποιείται, κυρίως, σε 150 – 200 kWp εγκαταστάσεις για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όχι για δήμους, αλλά μπορεί ο δήμος να προσφέρει γη προς ενοικίαση, ερχόμενος σε επαφή με την εταιρία για συμμετοχή σε Ενεργειακή Κοινότητα.
Ο κ. Μπογδάνης, πρόεδρος της ΠΟΣΠΗΕΦ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Παραγωγών Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φ/Β) αναφέρθηκε στην εμπειρία των παραγωγών Φ/Β στις Ενεργειακές Κοινότητες, στη λειτουργία Φο.Σε - Φο.Σε.Τε.Κ και στις υποχρεώσεις των Ενεργειακών Κοινοτήτων στα πλαίσια των νέων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. Τόνισε πως η σύνταξη καταστατικού μελών μιας κοινότητας αποτελεί ένα δύσκολο ζήτημα· ερχόμενο, ωστόσο, σε αντίθεση με τις πολλές δυνατότητες που προσφέρει μια τέτοια κοινότητα. Από 400 kW και άνω, οι υποχρεώσεις περιλαμβάνουν συμμετοχή στην αγορά και κάποια πρόσθετα κόστη. Κατά τη συμμετοχή στην αγορά, η πληρωμή είναι διττή, κατά τα γνωστά, με μέρος της από τη συμμετοχή στην αγορά στην Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ σε €/MWh) και από το ΔΑΠΕΕΠ (Διαχειριστής ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης). Δηλαδή, έστω ότι η ΟΤΣ είναι 65 €/MWh και η αναφορά που προέκυψε από τη δημοπρασία είναι 80 €/MWh. Τότε η διαφορά πληρώνεται ως ενίσχυση (feed in) από το ΔΑΠΕΕΠ. Μετά την περίπου 20-ετή σύμβαση ενός έργου, η ενίσχυση παύει να δίνεται και η πληρωμή γίνεται μόνο από την αγορά, στην ΟΤΣ. Σημαντική στις ΑΠΕ που συνοδεύουν τις Ενεργειακές Κοινότητες είναι και η εκμετάλλευση των οφελών της Ενδοημερήσιας και της Επόμενης Μέρας αγοράς (intra – day και day – ahead markets, respectively), όπως έχει τονισθεί και σε προηγούμενό μου άρθρο σχετικά με το Target Μοdel.
